16 Οκτ Προλαμβάνοντας τον Σακχαρώδη Διαβήτη
Δημητριακά Ολικής Αλέσεως / Φυτική Ίνα
Πρόσφατες μελέτες παρέχουν προκαταρκτικά στοιχεία για μειωμένο κίνδυνο διαβήτη μέσα από αυξημένη πρόσληψη δημητριακών ολικής αλέσεως και διαιτητικής φυτικής ίνας. Στις δυο μελέτες “The Nurses’ Health Study” και “The Iowa Women’s Health Study”, η αυξημένη πρόσληψη τροφών ολικής αλέσεως σχετίστηκε με σημαντική μείωση στην επίπτωση του διαβήτη τύπου 2. Μια υψηλότερη γλυκαιμική φόρτιση, υπολογισμένη και εφαρμοσμένη σε στοιχεία συχνότητας τροφικής πρόσληψης, σχετίστηκε με αυξημένη επίπτωση του διαβήτη σε άντρες και σε γυναίκες. Ως γλυκαιμική φόρτιση ορίζεται, το προϊόν της εκτίμησης του γλυκαιμικού δείκτη μιας τροφής και το υδατανθρακικό περιεχόμενο ενός ισοδυνάμου της. Στον ορισμό συμπεριλαμβάνεται και η ποιότητα και η ποσότητα του υδατάνθρακα που καταναλώθηκε. Ωστόσο η γλυκαιμική φόρτιση ή ο γλυκαιμικός δείκτης δεν παρουσίασαν συσχέτιση με τον βαθμό επίπτωσης του διαβήτη στην έρευνα “The Iowa Women’s Health Study”.
Θρεπτικά Μικροσυστατικά
Συγκεκριμένα θρεπτικά μικροσυστατικά είναι πιθανόν ότι επηρεάζουν τον μεταβολισμό της γλυκόζης και της ινσουλίνης, αλλά τα δεδομένα είναι ανεπαρκή και αντιφατικά. Εντός του εύρους που είναι δυνατόν να επιτευχθεί από την τροφική πρόσληψη, οι άντρες με υψηλότερες συγκεντρώσεις στο πλάσμα α-τοκοφερόλης έχουν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη συγκριτικά με άντρες με χαμηλότερες συγκεντρώσεις α-τοκοφερόλης. Τα αποτελέσματα ερευνών που εξέτασαν τις επιδράσεις της βιταμίνης Ε στην ευαισθησία ινσουλίνης ήταν διφορούμενα. Ανεπαρκείς προσλήψεις μαγνησίου, ψευδαργύρου και χρωμίου έχουν ενοχοποιηθεί ως πιθανοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του διαβήτη. Ωστόσο, ούτε η αποτελεσματικότητα ούτε η ασφάλεια της χρήσης συμπληρωμάτων έχει αποδειχθεί.
Αλκοόλ
Σε σύγκριση με την αποχή και την κατάχρηση αλκοόλ, η μέτρια συντηρητική πρόσληψη αλκοόλ έχει συσχετιστεί με βελτιωμένη ευαισθησία ινσουλίνης και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Ωστόσο, είναι ανεπαρκή τα δεδομένα προκειμένου να στηριχθεί μια ειδική σύσταση για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 και οι ενδεχόμενες βλαπτικές επιδράσεις της βαριάς πόσης αλκοόλ θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν.
Αγελαδινό Γάλα
Τα περιστατικά διαβήτη τύπου 1 αντιστοιχούν στο 10% των συνολικών διαγνώσεων διαβήτη και, όπως συμβαίνει και με τον διαβήτη τύπου 2, καθορίζονται με την συμβολή τόσο γενετικών όσο και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η πρώιμη χορήγηση αγελαδινού γάλακτος στα βρέφη είναι πιθανόν ότι αποτελεί έναν περιβαλλοντικό παράγοντα που συνεισφέρει στην εμφάνιση του διαβήτη στην παιδική ηλικία, αλλά η τεκμηρίωση μέσα από την έρευνα αυτού του ενδεχομένου είναι αντιφατική. Μέχρι σήμερα δεν έχουν διευκρινιστεί σαφώς οι διατροφικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1.
Εμφάνιση του Διαβήτη τύπου 2 σε Μικρή Ηλικία
Παρόλο που τα περισσότερα περιστατικά διαβήτη που γίνεται η διάγνωσή τους σε παιδιά είναι διαβήτης τύπου 1, πρόσφατα έχουν αναφερθεί όχι-τύπου 1 φαινότυποι, ιδιαίτερα μεταξύ νέων μειονοτήτων. Έτσι, η εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2 σε μικρή ηλικία αποτελεί πλέον ένα καινούργιο πεδίο έρευνας. Η παχυσαρκία και η φυσική δραστηριότητα φαίνεται να διακατέχουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της κατάστασης αυτής, ωστόσο, δεν έχουν ακόμα συγκεντρωθεί επαρκή στοιχεία που να δικαιολογούν οποιαδήποτε σαφή σύσταση για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά, μέχρι σήμερα.
Ισχυρισμοί
Υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:
* Διατηρήσιμη, μέτρια απώλεια βάρους ύψους ~ 5-7 % του σωματικού βάρους μετά από μείωση της ενεργειακής πρόσληψης, μείωση της πρόσληψης διαιτητικού λίπους και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, θα μείωνε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
* Μεθοδικά προγράμματα που δίνουν έμφαση σε αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι απαραίτητα για την επίτευξη αυτών των στόχων.
* Όλα τα άτομα, ιδιαίτερα τα μέλη της οικογένειας των ατόμων με διαβήτη τύπου 2, θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ακολουθούν μια τακτική σωματική άσκηση για να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Τόσο η μέτρια όσο και η πιο δραστήρια άσκηση, μειώνουν τον κίνδυνο για μειωμένη ικανότητα αντοχής στην γλυκόζη και διαβήτη τύπου 2.
Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που υποστηρίζουν την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:
* Αυξημένη πρόσληψη δημητριακών ολικής αλέσεως και διαιτητικής φυτικής ίνας είναι πιθανόν ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
* Μειωμένη πρόσληψη ολικού λίπους, ιδιαίτερα κορεσμένων λιπών, πιθανόν να βελτιώσει την ευαισθησία ινσουλίνης και να μειώσει τον κίνδυνο διαβήτη, ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους.
Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για την ορθότητα του κάτωθι ισχυρισμού:
Αυξημένη πρόσληψη πολυακόρεστων λιπών, δεδομένου ότι η ολική ενεργειακή πρόσληψη κυμαίνεται σε επίπεδα που καθιστούν εφικτό τον έλεγχο βάρους, είναι πιθανόν ότι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Οι ακόλουθοι ισχυρισμοί είναι βασισμένοι στην ομοφωνία των εμπειρογνωμόνων:
* Δεν μπορούν να γίνουν διατροφικές συστάσεις για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 1. Ο θηλασμός ενδέχεται να είναι ωφέλιμος.
* Παρόλο που η αυξημένη διάδοση της παχυσαρκίας από την παιδική ακόμα ηλικία πιθανόν να σχετίζεται με την αύξηση της επίπτωσης του διαβήτη τύπου 2, ιδιαίτερα σε μειονότητες εφήβων, τα παρόντα αποδεικτικά στοιχεία είναι ανεπαρκή για να εγγυηθούν το ευεργετικό αποτέλεσμα οποιονδήποτε συγκεκριμένων συστάσεων για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 στους εφήβους. Αυξημένη φυσική δραστηριότητα, μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη, μειωμένη πρόσληψη διαιτητικού λίπους και αποτελεσματικός έλεγχος βάρους, είναι πιθανόν ότι επιφέρουν ωφέλιμα αποτελέσματα.
Επίλογος
Ο υγιεινολόγος αυτός που η γνώμη του ως ειδικού θεωρείται η σημαντικότερη στο να ορίσει την ιατρική διατροφική θεραπεία για τον διαβήτη, είναι ο πτυχιούχος διαιτολόγος (registered dietician – RD) ο οποίος έχει την γνώση και την εξειδίκευση, όσον αφορά τον χειρισμό του διαβήτη. Πρόσφατες ανερχόμενες έρευνες αποδεικνύουν ότι, η ιατρική διατροφική θεραπεία (ΜΝΤ) που ορίζεται από τους πτυχιούχους διαιτολόγους (RDs) έχει ως αποτέλεσμα, την ελάττωση κατά 1,0% της HbA1c (γλυκοζιλιωμένη αιμογλοβίνη) σε ασθενείς με πρόσφατη διάγνωση διαβήτη τύπου Ι, την ελάττωση κατά 2,0% της HbA1c σε ασθενείς με πρόσφατη διάγνωση διαβήτη τύπου ΙΙ και την ελάττωση κατά 1,0% της HbA1c σε ασθενείς με μέση χρονική διάρκεια 4 χρόνων του διαβήτη τύπου ΙΙ. Η αποτελεσματικότητα της προερχόμενης από διαιτολόγο ιατρικής διατροφικής θεραπείας όσον αφορά την βελτίωση υπάρχουσας δυσλιπιδαιμίας, έχει επίσης αναφερθεί. Εν τούτοις, είναι ζωτικής σημασίας ότι όλα τα μέλη του team που σχετίζονται με την θεραπεία και τον χειρισμό του διαβήτη, θα έχουν πλήρη γνώση της ιατρικής διατροφικής θεραπείας και θα στηρίζουν τους ασθενείς τους στην προσπάθεια τους να πραγματοποιήσουν τις αλλαγές εκείνες που είναι επιτακτικές στον τρόπο ζωής τους.
Γράφουν Παναγιωτοπούλου Ευαγγελία, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ. – Παπαχρήστος Παρασκεύας, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc. στη Διασφάλιση Ποιότητας – Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc. στην Κλινική Διατροφή
